Aktualne przepisy dotyczące usuwania azbestu w Polsce

Wprowadzenie do problematyki azbestu

Azbest przez dziesięciolecia był powszechnie stosowanym materiałem budowlanym w Polsce, głównie ze względu na swoje cenne właściwości: odporność na wysokie temperatury, działanie czynników chemicznych, a także izolacyjność termiczną i akustyczną. Najczęściej spotykany był w postaci pokryć dachowych (eternit), izolacji rur, płyt elewacyjnych czy płyt warstwowych.

Niestety, z czasem naukowcy odkryli, że włókna azbestu uwolnione do powietrza i wdychane przez człowieka mogą powodować poważne choroby, w tym międzybłoniaka opłucnej (nowotwór) i azbestozę (pylicę płuc). Z tego powodu w większości krajów, w tym w Polsce, wprowadzono zakaz stosowania azbestu i rygorystyczne przepisy dotyczące usuwania istniejących wyrobów zawierających ten materiał.

W niniejszym artykule przedstawimy aktualny stan prawny dotyczący azbestu w Polsce, obowiązki właścicieli nieruchomości oraz procedury bezpiecznego usuwania i utylizacji wyrobów azbestowych.

Podstawy prawne dotyczące azbestu w Polsce

Kluczowe akty prawne regulujące kwestie związane z azbestem w Polsce to:

Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest

Jest to podstawowy akt prawny, który wprowadził zakaz produkcji, importu i obrotu wyrobami zawierającymi azbest w Polsce. Ustawa ta była wielokrotnie nowelizowana, a jej aktualna wersja zawiera szczegółowe przepisy dotyczące wycofywania azbestu z użytkowania.

Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032

To dokument strategiczny przyjęty przez Radę Ministrów, określający zadania niezbędne do oczyszczenia kraju z azbestu, w tym:

• Usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest
• Minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych powodowanych kontaktem z włóknami azbestu
• Likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko

Program zakłada, że do 2032 roku Polska powinna być całkowicie wolna od azbestu.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest

Rozporządzenie to określa szczegółowe wymagania techniczne dotyczące użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, w tym obowiązki właścicieli, zarządców i użytkowników miejsc, gdzie są wykorzystywane takie wyroby.

Obowiązki właścicieli nieruchomości z wyrobami azbestowymi

Jeśli jesteś właścicielem nieruchomości, na której znajdują się wyroby zawierające azbest, masz następujące obowiązki prawne:

Inwentaryzacja

Właściciel, zarządca lub użytkownik miejsc, w których znajdują się wyroby zawierające azbest, jest zobowiązany do przeprowadzenia inwentaryzacji poprzez sporządzenie spisu z natury. Inwentaryzacja powinna zawierać:

• Rodzaj i nazwę wyrobu
• Ilość (m² lub tony)
• Miejsce występowania
• Stan wyrobu (stopień pilności)

Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania

Właściciel nieruchomości musi dokonać oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia. Ocena ta prowadzi do określenia tzw. stopnia pilności:

• I stopień pilności – wymagana natychmiastowa wymiana lub naprawa
• II stopień pilności – ponowna ocena wymagana w ciągu roku
• III stopień pilności – ponowna ocena w terminie do 5 lat

Zgłoszenie do odpowiednich organów

Informacje o wyrobach zawierających azbest należy przekazać:

• Wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta (osoby fizyczne)
• Marszałkowi województwa (przedsiębiorcy)

Zgłoszenia dokonuje się poprzez wypełnienie formularza "Informacja o wyrobach zawierających azbest", którego wzór określa załącznik do rozporządzenia.

Oznakowanie pomieszczenia

Miejsca, w których znajdują się wyroby zawierające azbest, powinny być oznakowane specjalnymi znakami ostrzegawczymi.

Aktualizacja oceny

Właściciel nieruchomości musi aktualizować ocenę stanu wyrobów zawierających azbest:

• Co roku – dla wyrobów z I stopniem pilności
• Co roku – dla wyrobów z II stopniem pilności
• Co 5 lat – dla wyrobów z III stopniem pilności

Procedury bezpiecznego usuwania azbestu

Usuwanie wyrobów zawierających azbest jest procesem ściśle regulowanym przez prawo i może być wykonywane wyłącznie przez specjalistyczne firmy posiadające odpowiednie zezwolenia. Całkowity zakaz samodzielnego usuwania azbestu przez właścicieli nieruchomości wynika z ryzyka zdrowotnego związanego z tym procesem.

Wymagania dla firm usuwających azbest

Firma wykonująca prace związane z usuwaniem azbestu musi spełniać następujące warunki:

• Posiadać decyzję marszałka województwa zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi
• Zatrudniać pracowników przeszkolonych w zakresie bezpiecznego usuwania azbestu
• Dysponować odpowiednim sprzętem technicznym i ochronnym
• Posiadać zezwolenie na transport odpadów niebezpiecznych lub współpracować z firmą posiadającą takie zezwolenie

Procedura usuwania azbestu

Profesjonalne usuwanie azbestu obejmuje następujące etapy:

1. Zgłoszenie prac – firma musi zgłosić zamiar przeprowadzenia prac do właściwego terenowego inspektora nadzoru budowlanego, okręgowego inspektora pracy oraz państwowego inspektora sanitarnego co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem prac
2. Przygotowanie terenu – obejmuje oznakowanie i zabezpieczenie strefy prac, przygotowanie odpowiednich pojemników na odpady
3. Zabezpieczenie pracowników – zapewnienie specjalnych kombinezonów ochronnych, masek z filtrami HEPA, rękawic i innych środków ochrony osobistej
4. Demontaż – prowadzony metodami minimalizującymi emisję włókien azbestu (nawilżanie materiału, demontaż całych elementów bez ich łamania)
5. Pakowanie – szczelne opakowanie w folie lub worki z odpowiednimi oznaczeniami
6. Transport – przewóz odpadów do miejsc unieszkodliwiania przez uprawnione firmy transportowe
7. Unieszkodliwianie – składowanie na specjalnie przygotowanych składowiskach odpadów niebezpiecznych

Finansowanie usuwania azbestu

Usuwanie azbestu wiąże się z kosztami, które mogą być znaczne, szczególnie dla właścicieli domów jednorodzinnych. Na szczęście istnieją różne formy wsparcia finansowego:

Programy gminne

Wiele gmin w Polsce prowadzi własne programy dofinansowania usuwania azbestu. W ramach tych programów gmina może pokryć część lub całość kosztów demontażu, transportu i unieszkodliwiania. Warunki dofinansowania są różne w poszczególnych gminach, dlatego warto skontaktować się z lokalnym urzędem gminy lub miasta.

Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

WFOŚiGW oferują dofinansowanie w formie pożyczek, dotacji lub dopłat do kredytów bankowych na usuwanie azbestu. Środki te są często przekazywane gminom, które następnie organizują programy dla mieszkańców.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

NFOŚiGW wspiera usuwanie azbestu poprzez programy ogólnokrajowe, kierowane głównie do samorządów i innych instytucji publicznych.

Bank Ochrony Środowiska

BOŚ oferuje preferencyjne kredyty na usuwanie azbestu i inne przedsięwzięcia ekologiczne.

Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących azbestu może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi, w tym:

• Karą grzywny za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia posiadanych wyrobów azbestowych
• Karą administracyjną za nieprzestrzeganie procedur bezpiecznego użytkowania i usuwania
• Odpowiedzialnością karną za nielegalne usuwanie i składowanie odpadów azbestowych

Jak Promufatti pomaga w bezpiecznym usuwaniu azbestu

Firma Promufatti oferuje kompleksowe usługi w zakresie bezpiecznego usuwania azbestu, zgodnie z wszystkimi wymogami prawnymi i normami bezpieczeństwa. Nasze usługi obejmują:

• Bezpłatną ocenę stanu wyrobów zawierających azbest
• Pomoc w przygotowaniu wymaganej dokumentacji i zgłoszeniach
• Profesjonalny demontaż z wykorzystaniem najnowszych technologii minimalizujących emisję włókien
• Bezpieczny transport i unieszkodliwianie odpadów azbestowych
• Doradztwo w zakresie możliwości uzyskania dofinansowania na usuwanie azbestu
• Pełną dokumentację potwierdzającą prawidłowe zagospodarowanie odpadów

Nasi pracownicy są regularnie szkoleni w zakresie najnowszych przepisów i procedur, a firma posiada wszystkie wymagane zezwolenia i certyfikaty.

Podsumowanie

Azbest stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, ale przy zachowaniu odpowiednich procedur może być bezpiecznie usunięty i unieszkodliwiony. Polskie przepisy jasno określają zasady postępowania z azbestem, nakładając na właścicieli nieruchomości szereg obowiązków, ale też oferując wsparcie w ich realizacji.

Pamiętaj, że nigdy nie należy usuwać azbestu samodzielnie – zawsze korzystaj z usług profesjonalnych firm, takich jak Promufatti, które zapewnią bezpieczeństwo całego procesu i zgodność z obowiązującymi przepisami.

Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące azbestu na Twojej nieruchomości, skontaktuj się z nami – chętnie służymy profesjonalnym doradztwem i pomocą.